Simsonplatz 1
Met zijn hoge, groene koepel van brons symboliseert het de rang van Leipzig in het Duitse keizerrijk. Hier was vanaf 1895 het hoogste Duitse strafgerechtshof gevestigd.
Dit prachtige gebouw valt iedereen op die over de stadsring rijdt of de stad vanuit het zuiden binnenrijdt. Het op Italiaanse late renaissance geïnspireerde gebouw is ontworpen door Ludwig Hoffmann. In dezelfde tijd ontstond in Berlijn de Rijksdag als symbool van het zelfbewuste, welvarende keizerrijk Duitsland. In omvang en concept hebben beide gebouwen ook veel overeenkomsten. Het Reichsgericht is 126 meter breed en 76 meter diep en heeft een centrale koepel en twee binnenhoven.
De hoogste rechter van het strafgerechtshof kreeg in dit gebouw een vorstelijke dienstwoning. De villawijk achter het gerechtsgebouw, het Musikerviertel, is in diezelfde tijd ontstaan als woonwijk voor de rechters, officieren van justitie en advocaten. Nog steeds getuigt de wijk van de aanzienlijke status van de rechterlijke macht van destijds. Direct achter deze prachtige wijk is het Clara-Zetkinpark te vinden met een historische paardenrenbaan (Scheibenholz), een muziekpaviljoen en het Glashaus, alledrie hebben een terras midden in het groen, echte aanraders bij mooi weer.
Rijksdagbrandproces
Binnen het gebouw worden ook regelmatig rondleidingen gegeven. Daarbij is de rechtzaal te zien, waar het beroemde proces van de Rijksdagbrand werd gevoerd.
In dit proces van oktober 1933 tot januari 1934 was niet alleen de arbeidsongeschikte metselaar Marinus van der Lubbe uit Leiden aangeklaagd. Ook de communistische parlementariër Ernst Torgler en drie vooraanstaande, uit Bulgarije naar Duitsland gevluchte leden van de communistische partij stonden voor de rechter. De bedoeling van Hitler was om tijdens dit proces een communistisch complot tegen zijn regering te bewijzen. De hoofdvraag aan Marinus van der Lubbe in dit proces bleef drie maanden lang: ‘Wie gaf jou de opdracht, of wie waren je mededaders?’ Van der Lubbe hield hardnekkig zijn verklaring vol, dat hij alles alleen beraamd en uitgevoerd heeft, net zoals hij bij het politieverhoor al uitgelegd had. Uiteindelijk liet hij tijdens het proces het hoofd hangen en verklaarde helemaal niets meer. Ondertussen werd speciaal vanwege deze zaak de doodstraf op brandstichting wettelijk ingevoerd. Die straf werd hem ook opgelegd en de andere vier aangeklaagden werden wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken. Dit was een grote propaganda-nederlaag voor de NSDAP.
Van der Lubbe weigerde een gratieverzoek aan de President van Duitsland te ondertekenen, ook Nederlandse diplomatie bleef zonder succes. Hij verbleef na het proces in een gevangenis in Leipzig en daar werd het vonnis met een guillotine voltrokken. Zijn familie mocht het lichaam naderhand inspecteren en was bij de kleine begrafenisplechtigheid aanwezig. Zijn graf kreeg een grote zwerfkei, maar geen leesbare naam. Zo lag hij jarenlang anoniem op een Leipziger begraafplaats (zie Südfriedhof) tot er in 1999 een nieuw monument kwam. Zijn familie zette zich in voor eerherstel. In 2007 werd hij uiteindelijk door de hoogste rechterlijke instantie vrijgesproken, omdat er sprake was geweest van nationaalsocialistische rechtsbuiging. Het gebouw is tegenwoordig het ‘Bundesverwaltungsgericht’, het hoogste bestuursgerechtshof van de Bondsrepubliek.
*Bronnen:
Hocquél, Wolfgang; Leipzig, Architektur von der Romanik bis zur Gegenwart, Passage Verlag Leipzig 2003
Schouten, Martin; Marinus van der Lubbe, een biografie, De Bezige Bij Amsterdam 2008